Η ιστορία του ελαστικού και του καουτσούκ.

Το 1888 ο ιδρυτής της Dunlop, ο John Boyd Dunlop (1840-1921), παρακολουθούσε το μικρό γιό του να οδηγεί το τρίκυκλό του με λάστιχα από συμπαγές καουτσούκ πάνω σε δρόμο με χαλίκια. Παρατήρησε ότι ο γιός του δεν πήγαινε πολύ γρήγορα ούτε αισθανόταν πολύ άνετα. Προσπαθώντας να κάνει την οδήγηση πιο άνετη και πιο ελεγχόμενη για το μικρό γιό του, ο Dunlop πήρε το τρίκυκλο, περιτύλιξε τους τροχούς με λεπτά φύλλα καουτσούκ, τα κόλλησε μεταξύ τους και τα φούσκωσε με μια τρόμπα μπάλας ποδοσφαίρου. Με αυτό τον τρόπο κατασκεύασε το πρώτο σύστημα (ελαστικού στρώματος με πεπιεσμένο αέρα) στην ιστορία, και έθεσε τα θεμέλια γιατο πρώτο ελαστικό πεπιεσμένου αέρος.

Σε λιγότερο από ένα χρόνο, η εφεύρεση του Dunlop έκανε το αγωνιστικό της ντεμπούτο σε δύο τροχούς. Δίνοντας τη δυνατότητα σε ένα άσημο αναβάτη να νικήσει τους δυνατούς αντιπάλους του σε μία σειρά ποδηλατικών αγώνων, χάρη στο πλεονέκτημα των ελαστικών με αέρα, εδραιώνοντας άμεσα με αυτό τον τρόπο το ρόλο των αγώνων αυτοκίνησης ως χαρακτηριστικό της κληρονομιάς Dunlop.
Ο Dunlop κατοχύρωσε άμεσα την ιδέα του και άρχισε να αναπτύσσει την εφεύρεσή του σε επιχειρηματική δραστηριότητα, ιδρύοντας την εταιρεία που έγινε γρήγορα γνωστή με την επωνυμία Dunlop Pneumatic Tire Co. Ltd. Το 1890 η Dunlop ανοίγει το πρώτο εργοστάσιο παραγωγής ελαστικών στο Δουβλίνο (Ιρλανδία) και τρία χρόνια αργότερα την πρώτη της μονάδα παραγωγής ελαστικών στην ηπειρωτική Ευρώπη στο Hanau (Γερμανία). Από το 1895 τα ελαστικά Dunlop πωλούνται επίσης σε Γαλλία, Καναδά και κατασκευάζονται σε Αυστραλία, Η.Π.Α.Ήδη από το 1898 η επιχειρηματική δραστηριότητα της στο Δουβλίνο ξεπερνά κάθε προσδοκία και η παραγωγή μεταφέρεται αρχικά στο Coventry (Αγγλία) κι έπειτα το 1902 σε μία μονάδα 1620 στρεμμάτων περίπου στο Birmingham (Αγγλία) – που αργότερα θα γινόταν παγκοσμίως γνωστή ως Fort (Φρούριο) Dunlop. Το 1910 η Dunlop "στήνει" τη σημαία της στη Malaya, ιδρύοντας μία έκταση καλλιέργειας καουτσουκόδεντρων 202.335 στρεμμάτων. Το 1913 το πρώτο Iαπωνικό εργοστάσιο ελαστικών ανοίγει της πόρτες του στο Kobe. Μέσα σε είκοσι χρόνια, η Dunlop έκανε το συμπαγές λάστιχο να μοιάζει απαρχαιωμένο και καθιερώθηκε ως η πρώτη παγκόσμια πολυεθνική εταιρεία. Κατασκεύαζε και πωλούσε παγκοσμίως.

Ουδείς πλέον διερωτάται πότε και πως φτιάχτηκε το συνθετικό καουτσούκ. Κι όμως η εφεύρεση του Γερμανού χημικού Φρίντριχ Χόφμαν έδωσε άλλη ώθηση στην παγκόσμια βιομηχανία αλλά και στην καθημερινότητά μας.

Κάποτε όλα ήταν πολύ πιο φυσικά. Στη Νότια Αμερική τα δέντρα μεγάλωναν αργά και οι κάτοικοι του Αμαζονίου έπαιρναν από το ‘κά ου τσου’, που στη γλώσσα τους σημαίνει ‘το δέντρο που κλαίει’, ένα

 κρεμώδες υγρό και έφτιαχναν λάστιχα, αδιάβροχα ρούχα, μπάλες για παιχνίδι. Ο λόγος είναι για το

φυσικό καουτσούκ και αναφορές σε αυτό γίνονται από τους Ευρωπαίους ήδη από τον 16ο αιώνα. Εκτός όμως από τις γομολάστιχες και τα αδιάβροχα παλτά οι Ευρωπαίοι δεν ήξεραν τι άλλο να κατασκευάσουν. Το καουτσούκ έγινε διάσημο το 1839, όταν ο Αμερικανός Τσαρλς Γκουντγίαρ κατάφερε να το βελτιώσει, να είναι ανθεκτικό σε μεγαλύτερες θερμοκρασίες, ελαστικό και να κρατάει τη φόρμα του.

Σιγά-σιγά άρχισαν να κατασκευάζονται λαστιχένιες μπότες, θερμοφόρες, αδιάβροχα κατάλληλα για τον κακό καιρό του Λονδίνου. Και το 1880 με την ανακάλυψη του αυτοκινήτου η ιστορία του φυσικού καουτσούκ άρχισε να γίνεται πολύ ενδιαφέρουσα» λέει  ο Ρόμπερτ Σούστερ, χημικός και επικεφαλής του Ινστιτούτου για την Τεχνολογία του Καουτσούκ στο Ανόβερο.

Οι βαρόνοι του καουτσούκ και η Όπερα του Αμαζονίου ….

Από την παραγωγή του επωφελούνταν κυρίως οι βαρόνοι του καουτσούκ όπως αποκαλούνταν στη Βραζιλία. Η ζήτηση ήταν πολύ μεγάλη και οι άνθρωποι πλούτιζαν τόσο πολύ από αυτό το μονοπώλιο, ώστε καταμεσής στη ζούγκλα έχτισαν μια όπερα, μια όπερα στην πόλη Μανάους! «Οι βαρόνοι του καουτσούκ έστελναν τα πουκαμισά τους στο Λονδίνο για να πλυθούν και ολόκληρη η όπερα φτιάχτηκε από υλικά που μεταφέρθηκαν από την Ευρώπη, μάρμαρα από την Ιταλία κτλ.»

Στις χώρες όμως που αρχίζουν να αναπτύσσονται βιομηχανικά δεν αρέσει αυτή η εξάρτηση από το μονοπώλιο του καουτσούκ. Ένας Εγγλέζος καταφέρνει να κλέψει 70.000 σπόρους από δέντρα που παρήγαγαν καουτσούκ και να τους φυτέψει σε βρετανικές αποικίες στη νοτιανατολική Ασία. Μέχρι και σήμερα οι χώρες αυτές παραμένουν οι πιο σημαντικοί παραγωγοί φυσικού καουτσούκ στον κόσμο. Το μονοπώλιο της Βραζιλίας σπάει, αλλά η ζήτηση είναι μεγάλη και οι ποσότητες που παράγονται δεν επαρκούν.

Η μεγάλη εφεύρεση …

Το 1909 ο Γερμανός χημικός Φρίντριχ Χόφμαν καταφέρνει να φτιάξει συνθετικό καουτσούκ. Ο χημικός δούλευε για την πολύ γνωστή αργότερα εταιρεία Bayer. «Η εφεύρεσή του ήταν ανεκτίμητη. Δεν ήταν όμως περίεργο που εφευρέθηκε στη Γερμανία. Η γερμανική έρευνα στη χημεία ήταν πολύ προχωρημένη ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα», λέει και πάλι ο Ρόμπερτ Σούστερ.

Η ανακάλυψη αυτή όμως δυστυχώς βρίσκει εφαρμογή στα γερμανικά υποβρύχια στον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Τελειοποιείται από έναν άλλο χημικό στα τέλη της δεκαετίας του ‘20 και βρίσκει ακόμη μεγαλύτερη  εφαρμογή στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Χίτλερ δίνει εντολή να φτιαχτούν αυτοκινητόδρομοι και η VW να κατασκευάσει χιλιάδες αυτοκίνητα. Τα αυτοκίνητα χρειάζονται λάστιχα βασισμένα στο συνθετικό καουτσούκ. Αλλά λάστιχα χρειάζεται η Γερμανία και για τα στρατιωτικά αυτοκίνητα και τα φορτηγά, και όχι μόνο στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Σήμερα η τεχνολογία του συνθετικού καουτσούκ έχει εξελιχθεί τόσο πολύ που υπάρχουν 100 διαφορετικά είδη και κάθε χρόνο δηλώνονται επιπλέον 20 με 30 πατέντες που έχουν να κάνουν με το περιζήτητο αυτό υλικό.

Παρακάτω θα γνωρίσουμε χρονολογικά την δημιουργία του ελαστικού όπως την ξέρουμε σήμερα. Ο RW Thomson ανακάλυψε και δημιούργησε το επίσωτρο ελαστικό το 1845. Στο πρώτο του σχέδιο χρησιμοποίησε πολλά λεπτά σωληνάκια τα οποία εσώκλεισε σε ένα δερμάτινο κάλυμμα (βλ. Φώτο). Αυτό το συγκεκριμένο σχέδιο είχε τα πλεονεκτήματα του συγκριτικά με νεότερα σχέδια πχ. χρειαζόταν πάνω από ένα τρύπημα για να ξεφουσκώσει. Αυτό συνέβαινε μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, ώσπου το 1888 ο John Boyd Dunlop δημιούργησε το ελαστικό με αεροθάλαμο. Παρ' όλες τις τεχνολογικές ανακαλύψεις, το συμπαγές ελαστικό συνέχισε να είναι τι κυρίαρχο ελαστικό. Ο Dunlop πρώτος διαφήμισε τα ελαστικά του τον Δεκέμβριο του 1888 στο Irish Cyclist, και τον Μάιο του επόμενου χρόνου η καινοτομία του είχε την πρώτη του αναγνώριση. Στον Belfast Cycle Race οι νίκες έγιναν με τα 'pneumatic rubber tyres', και από τότε το κοινό άρχισε να ενδιαφέρεται πιο θερμά. Δυστυχώς όμως και αυτό το μοντέλο είχε τα μειονεκτήματα του. Γιατί ο αεροθάλαμος κολλούσε στη ζάντα. Το 1890 ο CK Welsh δημιούργησε ένα προσχέδιο ζάντας με εξωτερικό κάλυμμα και παρατεταμένο χείλος, μία βασική μορφή των σημερινών τροχών. Με τα χρόνια τα ελαστικά αναπτύχθηκαν στα σημερινά δεδομένα υψηλής τεχνολογίας. Δύο από τα πιο σημαντικά τεχνολογικά επιτεύγματα συμπεριλαμβάνουν την ανακάλυψη του Michelin, το ακτινωτό ελαστικό το 1948, και του Dunlop με τα αεροστεγή ελαστικά των οχημάτων το 1972. Ο χρόνος έδωσε στην αυτοκινητοβιομηχανία ελαστικά με πολλές δυνατότητες. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται αγωνιστικά ελαστικά όπως στη Formula 1 μέχρι Βιομηχανικά ελαστικά σε οχήματα τόσο μεγάλα όσο ένα σπίτι. Όλα τα ελαστικά προσφέρουν άνεση στην οδήγηση, απορρόφηση κραδασμών και επιδόσεις.