Σαπουνια.. αγνα, παραδοσιακά και χειροποίητα

Δύο ορεξάτοι άνθρωποι, ακολουθώντας την οικογενειακή παράδοση, φτιάχνουν στην οικοτεχνία τους τα αγνά, χειροποίητα σαπούνια «της ελιάς».

Πάντα αναρωτιόμουν πώς καταλήγουν οι άνθρωποι να ασχοληθούν με ό,τι αποφασίσει ο καθένας. Αν υπάρχει κάποια ιδιαίτερη ιστορία πίσω από την όποια δημιουργία. Αυτά σκεφτόμουν καθώς έψαχνα την οδό Κολοκοτρώνη στο Λεβίδι, ένα χωριό της ορεινής Αρκαδίας, όπου βρίσκεται το παραδοσιακό εργαστήρι σαπουνιού από αγνό ελαιόλαδο, της Ντιάνας και του Λάμπη Παπαγεωργόπουλου.

Αυτή ήταν και η πρώτη μου ερώτηση στους ιδιοκτήτες της μικρής οικοτεχνίας. «Ηθελα να τιμήσω τον παππού μου, τον μπαρμπα-Γιάννη Μπουρνιά, ο οποίος είχε αρχίσει να φτιάχνει σαπούνι από τη δεκαετία του 1920 στην Καλαμάτα, με την άθερμη μέθοδο που χρησιμοποιούμε και εμείς σήμερα», ήταν η άμεση απάντηση του κ. Παπαγεωργόπουλου. Δεν είχαμε προλάβει ακόμη να μπούμε σε αυτό το μικρό πέτρινο εργαστήρι με την κόκκινη κεραμοσκεπή, και μπροστά μου παρουσιαζόταν μια μικρή οικοτεχνία.

Oι δυο τους ξεκίνησαν την παραγωγή το 2008, έχοντας ως ατού στα χέρια τους την τεχνογνωσία, τη συνταγή από τον παππού αλλά και την κτιριακή υποδομή. Στο μέσον του μικρού εργαστηρίου το βλέμμα μου τράβηξε μια παλιά κορδέλα κοπής ξύλων, «κληρονομιά» από τον παππού.

Για τις ανάγκες της παραγωγής, ο πετρόκτιστος χώρος είναι κρύος. Μια κατσαρόλα, ανοξείδωτες κουτάλες, ένας πάγκος με τα κατάλληλα εργαλεία και ένα τετράγωνο ξύλινο κουτί είναι τα βασικά

 σύνεργά τους. Ρωτώ να μάθω τι ακριβώς είναι η άθερμη μέθοδος που ακολουθούν.

«Είναι η μέθοδος στην οποία, κατά τη διαδικασία παραγωγής σαπουνιού, πρέπει να αναμείξεις ακριβείς ποσότητες ελαιολάδου με σόδα και νερό. Τίποτε άλλο. Και επειδή στην όλη διαδικασία δεν γίνεται βρασμός, η φυσική γλυκερίνη που παράγεται κατά τη σαπωνοποίηση παραμένει στο σαπούνι». Ποια είναι όμως η συγκεκριμένη διαδικασία; «Σε μια κατσαρόλα όπου έχουμε διαλύσει τη σόδα (σε συγκεκριμένη ποσότητα νερού) προσθέτουμε το λάδι και τα θερμαίνουμε σε ορισμένη θερμοκρασία, που την κρατάμε μυστική», μου λέει γελώντας.

«Επειτα, ανακατεύουμε συνέχεια έως ότου αρχίσει να πήζει. Κάποια στιγμή το μείγμα μας γίνεται πηχτό σαν μέλι. Τότε το αδειάζουμε στο ξύλινο καλούπι, όπου συνεχίζεται η σαπωνοποίηση και μετά από 48 ώρες παράγεται ένα μπλοκ, που είναι η πρώτη αρχή του σαπουνιού. Εν συνεχεία, το βγάζουμε από το καλούπι και το περνάμε από το εργαλείο με τις χορδές, που το κόβει σε μέρη. Το σφραγίζουμε, με ανοξείδωτη σφραγίδα, κατόπιν γωνιάζεται (στρογγυλεύουν οι γωνίες) και μετά από 8 εβδομάδες, αφού έχει παραμείνει σε ειδικό χώρο με φυσικό αερισμό (για ωρίμαση και ξήρανση), το τυλίγουμε σε ρυζόχαρτο και το συσκευάζουμε.

Ετσι, καμία πλάκα σαπουνιού δεν μοιάζει με τις άλλες». Δεν ήταν, όμως, μόνο η όλη χειροποίητη διαδικασία που με εντυπωσίασε. Ηταν η συνειδητοποίηση ότι κάθε μικρή πλάκα σαπουνιού είναι αποτέλεσμα προσωπικής δουλειάς δύο ανθρώπων.

Αγνά και οικολογικά

«Δεν πετάμε τίποτα», μου λένε βγάζοντάς με από τις σκέψεις μου, «και όχι μόνο δεν πετάμε, αλλά είναι τέτοια η μέθοδος παραγωγής, που δεν υπάρχει κανένα κατάλοιπο. Το σαπούνι που βγαίνει από το γώνιασμα μπαίνει σε τούλινα λευκά πουγκιά, που είναι ό,τι πρέπει για πλύσιμο λευκόρουχων ή μωρουδιακών στο πλυντήριο. Καθημερινά, παράγουν ένα μπλοκ σαπουνιού, που σημαίνει 60 πλάκες σαπουνιού. Το σαπούνι «της ελιάς» φτιάχνεται από αγνό ελαιόλαδο, που παράγεται από τους οικογενειακούς ελαιώνες στο Κορωπί και στην Ακράτα.

Το ελαιόλαδo δεν έχει υποστεί καμιά βιομηχανική ή χημική επεξεργασία, οπότε το τελικό προϊόν είναι πλούσιο σε φυσική γλυκερίνη. Χωρίς χρωστικές ουσίες, συνθετικά αρώματα ή συντηρητικά, είναι οικολογικό και 100% βιοδιασπώμενο. Είναι πιστοποιημένο από το Γενικό Χημείο του Κράτους, που το χαρακτηρίζει ως «ένα σαπούνι αγνό, εξαιρετικής ποιότητας, με μηδέν καυστικό αλκάλι». «Αυτό συμβαίνει γιατί βάζουμε 5% παραπάνω λάδι όταν το αναμειγνύουμε με τη σόδα. Κάνουμε δηλαδή υπερλίπανση, ενισχύοντας τις ευεργετικές του ιδιότητες», λέει ο Λάμπης. Το σαπούνι περιέχει 94% αγνό παρθένο ελαιόλαδο, εξαιρετικής ποιότητας καρυδέλαιο (6%) και στο νερό του, που είναι πάντα αποσταγμένο, προσθέτουν αφέψημα από άνθη και φύλλα καρυδιάς είτε δεντρολίβανου ή φασκόμηλου.

Απασχόληση με προοπτική

Επιχειρησιακός ερευνητής, χρόνια διευθυντικό στέλεχος στον τομέα των πωλήσεων σε πολυεθνικές ο Λάμπης, καθηγήτρια ξένων γλωσσών η γυναίκα του, οδηγήθηκαν σε αυτή την επιλογή ξεκινώντας από το ότι στην Ελλάδα έχουμε το καλύτερο λάδι σε όλο τον κόσμο. «Η παραγωγή σαπουνιού θα μπορούσε να είναι μια απασχόληση 5 παιδιών στο χωριό, που και εισόδημα θα έδινε, και θα αξιοποιούνταν το λάδι που το παίρνουν άλλες χώρες και το κανιβαλίζουν. Γράφω ένα βιβλίο με όλη τη διαδικασία και φωτογραφίες, ούτως ώστε να μπορεί να ξεκινήσει κάποιος μια μικρή οικοτεχνία», μου λέει ο ίδιος. «Πίσω απ' ό,τι κάνουμε», συμπληρώνει η Ντιάνα, «υπάρχει μια κοσμοθεωρία. Το σαπούνι είναι είδος πρώτης ανάγκης. Είναι ανακουφιστικό να ξέρω ότι κάποιος γλιτώνει τον αφρό ξυρίσματος, το σαμπουάν, το αφρόλουτρο, το απορρυπαντικό».

Η αισθητική πινελιά στη χάρτινη συσκευασία ανήκει στον αδερφό της, που είναι ζωγράφος. Υπεύθυνοι για το πελατολόγιο και τη διάθεση των σαπουνιών είναι οι ίδιοι. «Αυτό που κάνουμε θέλουμε να είναι προσιτό στον κόσμο, αλλιώς δεν έχει νόημα». H κάθε πλάκα σαπουνιού δεν υπερβαίνει τα 4 ευρώ και το πουγκί με το τρίμμα σαπουνιού το 1 ευρώ. Θα τα βρείτε σε βιολογικά καταστήματα.

Info: Παραδοσιακό εργαστήρι Λεβιδίου «Της Ελιάς», Κολοκοτρώνη 8, Λεβίδι Αρκαδίας, Τ.Κ. 220 02, Τ/210-65.24.949, 27960-22.489, www.tiselias.gr